İTİDALLİ OLMADA ÖLÇÜ



Hamd, Âlemlerin Rabbi Allah’a mahsustur. Salâtu selâm Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem’in, ehlinin, sahabesinin ve kıyâmete kadar onları dost edinen herkesin üzerine ol­sun.

“Ey iman edenler! Allah için hakkı ayakta tutan, adaletle şahitlik eden kimseler olun. Bir topluluğa duyduğunuz kin, sizi âdil davranmamaya itmesin. Adaletli olun; bu, Allah korkusuna daha çok yakışan (bir davranış)tır.”(Mâide, 8)

Bu ayet, şahısların güvenilirlik dereceleri­nin konu edildiği “birini yaralama (kusur­lu bulma) veya adaletine hüküm ver­me” anlamına gelen “Cerh ve Ta’dîl” ilmi açısın­dan önemli bir kaideyi içermektedir. Adalet; imanın gereklerinden biri olarak kabul edilmiş, uzak yakın herkese adaletli ve güzel bir şekilde mu­amele etmeyi kapsamış, dost düşman herkesten sadır olabilecek zulmü yasaklamış ve böylelikle has­sas bir metod ortaya koymuştur.

Müslümanın; adâlet ve insafın azaldığı zamanımızda, tüm işlerinde adalet ölçüsüyle hareket eden selef-i salihînin metoduna dönmesi gereklidir. Maale­sef, günümüzde fikir ve yönlendirmelerin kaynağışahsîçıkarlar olmaya başladı. Bir saplantı gibi sevilen ve bağlanılan şahısların hatalarına göz yumulurken, muhâlifi olunan kişilerin güzellik ve doğrularının reddedildiği bir hâle gelindi. Ölçüler ve kavramlar değişti, birçok şey şahısların tekeline girdi. Din onlarla anlaşılıp onlarla bilinir oldu, asıl kaynaklar unutuldu...

Bu nedenle bugün, her asrın kaynağı olan Selef-i Salihînin o temiz anlayışlarına her za­mankinden daha fazla ihtiyaç hissediyoruz. Kuralsız yaralamala­rın (hata/kusur bulmaların) yerini, ölçülü ve ilmî yorumlar ve tenkitler al­malıdır.

Birçok insanın bu konuda -bilerek veya bilmeyerek- yanlış veya hata yaptığını gördük. Bu sebeple ihtiyaç olduğunu düşünerek bu yazıyı kaleme aldık. Müslümanların saflarının bölünmesine yol açan bu üzücü durum karşısında, basiretleri harekete ge­çirmeyi ümit ederek Kur’ân ve Sünnet ışığında birta­kım kuralları hatırlatmayı uygun bulduk.

Allah azze ve celle, bizleri; Müslümanların safları­nın birleşmesinde biraz olsun faydalı kılarsa gerçekten bu, mutluluk verici bir olay olur. Tevfik, şüphesiz Allah’tandır.

«...Fakat Allah, gerekli olan emri yerine getirme­si, helak olanın açık bir delille (gözüyle gördükten sonra) helak olması; yaşayanın da açık bir delille ya­şaması için (böyle yaptı)...»(Enfâl, 42)





Cerh ve Ta’dîl’in Meşruluğu, Kur’ân, Sünnet ve Selef-i Salihîn’den Bazı Deliller

*Kur’ân’dan bazı deliller:

✓“Ey iman edenler! Eğer bir fâsık size bir haber getirirse onun doğruluğunu araştırın (tebeyyün edin)...”(Hûcurât, 6)Bir başka kıraatte de “tesebbüt edin.”, yani “sabitliğinden emin olun.”şeklinde yer almaktadır. İmam İbn Kesîr rahimehullah, ilgili ayetin tefsirinde, “Allah, fâsığın getirdiği haberin -ihtiyâta binâen- içyüzünün araştırılmasını emretmiştir. Böyle­ce onun haberine dayanılarak yanlış bir hüküm ve­rilmemesi gözetilmiştir. Böyle bir kimsenin getirece­ği haber yalan olabileceği gibi hatadan kaynaklanan bir yanlışı da olabilir. Bu bakımdan hâkimin yap­ması gereken, haberin diğer yönlerini araştırmak olacaktır. Çünkü Allah, bozguncuların yoluna uyma­yı yasaklamıştır.” Allame Şevkânîrahimehullah ise şöyle demiştir: “Ayetteki söz konusu ‘tebeyyün’ kelimesinden; ‘ha­beri tanımak, içyüzünü araştırmak ve tam olarak netlik kazanana dek her türlü acele davranıştan kaçın­mak’ anlaşılır.”

✓“Ey iman edenler! Allah için hakkı ayakta tu­tan, adaletle şahitlik eden kimseler olun. Bir toplulu­ğa duyduğunuz kin, sizi âdil davranmamaya itmesin. Adaletli olun; bu, Allah korkusuna daha çok yakışan (bir davranış)tır. Allah’a isyandan sakının. Allah yaptıklarınızı hakkıyla bilmektedir.”(Mâide, 8)



Allah için hakkı ayakta tutmak, -dostu da, düşmanı da olsa- adaletle şahitlik etmek ve insan­lar hakkında hüküm verirken haklarınıçiğnemek su­retiyle onlara zulmetmemek mü’minlerin vasıfların­dan sayılmıştır.

Başkalarına karşı duyduğu kin ve nefretin insanları onlara karşı haksızlık yapmaya sevk etmesi men edilmiştir.



*Sünnet’ten bazı deliller:

✓“...Muâviye, malı olmayan bir fakirdir, Ebû Cehm ise asasını omzundan indirmez (kadınları döver). Sen, Üsâme b. Zeyd ile evlen.”(Müslim)

Hadiste de görüldüğü gibi kişileri maslahata mebni tenkit edip hallerini araştırmak meşrudur. Al­lah Rasûlüsallallahu aleyhi ve sellem, Ebû Cehm ve Muâviye hakkında konuş­muş, ancak tercihini Üsâme’den yana yapmıştır. Hadis­ten elde edilen bir diğer fayda da cerh ederken (kusurlu bu­lurken); illet (sebep) belirtilmesinin gerekli­liğidir. Ta’dîl’de ise sebep belirtmek şart değildir. Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, Ebû Cehm ve Muâviye’yi tercih etmeme nedenini belirtirken; Üsâme’yi tercih etme nedenini zikretmemiştir.

✓Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, Ebû Bekir radıyallâhu anh hakkında, “Arkadaşımı bana bağışlamaz mısınız?” demiş, ona duyduğu özel ilgisini izhâr et­miştir.

✓ İbn Ömer radıyallâhu anhûmâiçin, “Abdullah, geceleri de kâim olsa (teheccüd kılsa) ne iyi bir in­san olur!” buyurmuş, onun -gıybet olmaksızın- bir eksikliğini dile getirmiştir. Bu da daha önce belirtti­ğimiz gibi şer’î maslahata mebni kişilerin hallerini belirtmenin meşruluğuna, ayrı bir delildir. Yeter ki bundan maksat; bir hususta tebeyyün etmek olsun, o kişiyi yermek ve küçük düşürmek olmasın.



*Selef-i Salihîn’den nakledilen bazı deliller:

Bu konuda Selef-i salihînden oldukça fazla örnek aktarmak mümkündür. Ancak burada bazıları­nı zikretmekle yetineceğiz;

✓İmam Muhammed b. Sîrîn rahimehullah şöyle der: “İslam toplumunda fitne vâki olmadan evvel kimse isnâd sormazdı. Ne zaman fitne baş gösterdi, insan­lar kendilerine aktarılan haberler için ‘Ricâlinizi bize sayın (kimlerden duyduysanız adlarını belirtin).’ de­meye başladılar. Bundan sonra yalnız sünnet ehlinin hadislerini alıp bid’at ehlinin hadislerini terk ettiler.”(Müslim, Mukaddime)Yine buna benzer bir söz de mücâhid imam Abdullah b. Mübârek rahimehullah’tan nakledi­lir: “İsnâd olmasaydı, dileyen dilediğini söylerdi.”“İsnâd”dan kasıt, sözün kimden alındığı ve kime dayandı­rıldığıdır ki sözün sabit olabilmesi için kim ta­rafından söylendiğinin ve o kişinin “sika/güvenilir” olup olmadığının mutlaka bilinmesi gerekir.

✓İmam Hasan-ı Basrîrahimehullah da şöyle der: “Bi­d’at ehlinin gıybeti olmaz.”

Bu hususta âlimler tarafından kaleme alınmış birçok eser vardır. Ancak burada uzun uzadıya bunlara yer vermek yazımızın kapasitesini aşacağı için bu kadarıyla yetineceğiz.



Fert ve cemaatleri; “cerh ve ta’dîl etmenin/haklarında hüküm vermenin” kayıt ve şartları:

1- Hevâ ve heveslerden sıyrılmak: Müslümanın, başkaları hakkında doğru hükmü verebilmesi için önce, hevâ ve heveslerinden arınması gereklidir. Böylece haklarında konuşmayı arzu ettiği kimselerin gü­zelliklerini de hatırlayabilir ve vereceği hükümde zul­metmez. İnsanın hevâsından konuşması da tedrîcen kişinin kalbine sızan gizli meselelerdendir. Böylece kişi farkında olmadan hevâsının kontrolüne girer. Ayette de görüleceği gibi hevâ, “Allah’ın dosdoğru yo­lundan sapma” olarak tavsîf edilmiştir:

“Ey Dâvûd! Biz seni yeryüzünde halife yaptık. O halde insanlar ara­sında hak ve adaletle hükmet. Hevâ ve hevese uyma, yoksa bu seni, Allah’ın yolundan saptırır...”(Sâ’d, 26)

2- Allah Teâlâ’dan korkmak:

“Onlar Allah’ın bitiştirilmesini emrettiği şeyi bitiştiren (koparmayan, Al­lah’ın gözetilmesini emrettiği şeyleri gözeten), Rablerinden sakınan ve kötü hesaptan korkan kimselerdir.”(Ra’d, 21)

Onlar Rablerine karşı gayb ile (O’nu görmedikleri halde) bir haşyet içindedirler. Yine onlar, kıyâ­metten korkan kimselerdir.”(Enbiyâ, 49)

“Fakat daha görmeden Rablerinden korkanlara gelince, onlar için gerçek­ten hem bağışlanma, hem büyük mükâfat vardır.”(Mülk, 12)

Bu özelliklere sahip olan sâdık bir Müslüman, elbette adaletli davranarak başkaları hakkında konuştuğun­da doğruluk ve iyilik adına; -gıybet ve kovuculuk gü­nahına düşerek- onlara zulmetmez. Bilakis Allah’ın sakındırdığı bir günaha düşmekten kendini alıkoyar, sakınır.

“Ey iman edenler! Zannın çoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurunu araş­tırmayın. Biriniz diğerini arkadan çekiştirmesin. Biri­niz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz. O halde Allah’tan korkun. Şüphe­siz Allah, tevbeyi çok kabul edendir, çok esirgeyicidir.”(Hûcurât, 12)

Bu ayet-i kerimede Allah’tan korkanlar için uyarı olarak çok ince ve önemli bir kural belirtilmektedir.

3-Hüsnü zan beslemek: Aslında bunu, -hüsnü zannı ortadan kaldıracak aksi yönde kesin bir delilin ortaya çıkışına kadar- Müslümanlara karşı hüsnü zan beslemek şeklinde ele al­mak gerekir. Allah Teâlâ bundan, “ifk hadisesi”nde bahsetmiş, birini yaralayan (karalayan) asılsız bir sözün yayılmasının büyük günah olduğunu bildir­miştir:

“Çünkü siz bu iftirayı, gelişigüzel birbirinizin ağzından alıyor ve hakkında bilgi sahibi olmadığınız (bu uydurma haberi) ağızlarınızda geveleyip duru­yorsunuz. Bunun önemsiz olduğunu sanıyorsunuz. Hâlbuki bu, Allah katında çok büyük (suç)tur. Onu duyduğunuzda, ‘bunu konuşup yaymamız bize yakış­maz. Hâşâ! Bu çok büyük bir iftiradır.’ demeli değil miydiniz! Eğer inanmış insanlarsanız, Allah bir daha buna benzer tutumu tekrarlamaktan sizi sakındırıp uyarır.”(Nûr, 15-17)

4-Hükümden önce rivayetin sabit bulunması: Bize nakledilen sözlerde günaha düşmemek için temkinli hareket etmek, “diyorlar ki...”, “... iddia ediyorlarmış” ve “duydum ki...” gibi yakînden uzak ifadelere dayanarak bir hükme varmamak gerekir:

“... Onlardan her bir kişiye, günah olarak ne işlemiş­se (onun karşılığı ceza) vardır. (Elebaşılık yapan, bu yüzden de) bu günahın büyüklüğünü yüklenen kimse için de çok büyük bir azap vardır.”(Nûr, 11)

Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem, “Her duyduğunu söylemesi kişiye yalan olarak yeter.”(Müslim)buyurmuştur.Yine Muğîre b. Şû’be radıyallâhu anh’ın,“Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem, ‘denildi’ ve ‘dedi’den (dedikodu’dan) nehyetti.” dediği rivayet edil­miştir. (Buhari-Müslim)

5- Ahirette hesap vereceği bilinciyle konuşmak: Bir şahıs veya cemaat hakkında konuşmak isteyen kişinin, Allah’ın rızasına uymayan sözler söylemesinin karşılığında, Allah’ın huzurun­da “Neden böyle söyledin?” sorusunun cevabını da ha­zırlaması gerekir. Çünkü söylediğimiz her sözün kayda alındığında şüphe yoktur:

“İnsan hiçbir söz söylemez ki yanında gözetleyen, dediklerini zapteden (bir) melek hazır bulunmasın.”(Ka’f, 18)

6-İnsaf ve adâlet:Şeyhulislâm İbn Teymiyye rahimehullah bu konuda şunları söylemektedir: “...İnsanlar hakkında konuşmanın, ilim ve adalet esaslarıüzere olması; bid’at ehlinin yaptığı gibi zulüm ve cehalet üzere olmaması gerekir.”

(Nefsî ve şahsî arzulardan dolayı değil) şer’î bir maslahattan dolayı tenkitte bulunmanın iki önemli şartı vardır; Birincisi ilim, ikincisi ise insaf ve adalettir. İlmî bir dayanağı ol­madan yapılan tenkitler; Kur’ân, Sünnet ve Selef-i Salihînin yolu dışındadır. Adaletsiz ve insafsızca tenkit edenler (eleştirenler) ise Allah’ın şu sözüne muhaliftirler:

“Bir toplulu­ğa duyduğunuz kin, sizi âdil davranmamaya itmesin. Adaletli olun; bu, Allah korkusuna daha çok yakışan (bir davranış)tır.”(Mâide, 8)

7- Hakkı bil, ehlini de bilirsin:Bizler, (her­hangi birilerinin değil) sahabe ve tabiînin anlayışıyla Kitap ve Sünnete tâbi olmakla emrolunduğumuza göre; şu kâideyi hatırlamakta yarar var: Ehl-i sünnet ve’l-cemaatin, bid’at ehlinden farklı olan, belirgin en önemli özelliklerinden biri de Allah ve Rasûlünün sözüne kimsenin sözünü takdim etme­mek ve Allah’ın dininde delilsizce şahıslara tâbi olmamaktır. Ehl-i sünnet -câhiliyye devrinin özelliklerinden olan- körü körüne taklide şiddetle karşıçıkmıştır.

İmam İbn Kayyım el-Cevziyye, İ’lâmu’l-Muvakkiîn adlı eserinde şöyle der:

“Bir adamın sözünü alıp onu şer’i nasların önüne çıkararak o sözden başka hiçbir söze itibar etmemek ya da o adamın sözüne uyan nasları almak… -Yemin ederim ki- ümmet, bunun haram olduğunda icma etmiştir. Bunlar ümmetin üçüncü döneminden sonra ortaya çıkmıştır.”

Buradaki sapkınlık, metod sapkınlığıdır. Bundan dolayı insanlar körü körüne taklitten kurtulmadıkça bu ümmetin bedeninde birçok hastalıklar ortaya çıkar. Bu da ümmeti zayıflatıp düşmanlarına fırsat verir.

Müslümanlar arasında meydana gelen, aynı za­manda fırkaların da çıkmasına yol açan ve bu fırka­lar arasında şiddetli tartışmalara neden olan ihtilafla­rı insaflıca araştıran bir kimse, bu ihtilafların körü kö­rüne taklitten kaynaklandığını -pek tabiî ki- mülâhaza edecektir.

Herkes kendi cemaat veya şeyhinin taassubuna kapılarak kendini diğerlerinden üstün görüyor ve sanki (hatta gerçekten) şöyle diyorlar; “Delilsiz de olsa üzerinde bulunduğumuz yol haktır.”(?!) Oysa insan, Allah’tan korkmalı ve her zaman hakka tâbi olmalıdır:

Onlar Rablerine karşı gayb ile (O’nu görmedikleri halde) bir haşyet içindedirler. Yine onlar, kıyâ­metten korkan kimselerdir.”(Enbiyâ, 49)

“Fakat daha görmeden Rablerinden korkanlara gelince, onlar için gerçek­ten hem bağışlanma, hem büyük mükâfat vardır.”(Mülk, 12)

Gerek şahıs gerek cemaat olarak bu noktayı yakala­mayanların Allah’ın haramlarına düşmesi, kardeşle­rine zulmetmesi an meselesidir:

“Ey iman edenler! Zannın çoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı gü­nahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz. O halde Allah’tan korkun. Şüphe­siz Allah, tevbeyi çok kabul edendir, çok esirgeyici­dir.”(Hucûrât, 12)Görüldüğü gibi ayet, Allah’tan kor­kan kimse için önemli bir kuralı ihtiva etmektedir.

8- Her insan hata yapar:Hata, insanda dâimî bir vasıftır. Masum peygamberler dışında hiç kimse ondan kurtulamaz. Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve selem,“Âdemoğlu çok hata yapar. Onların en hayırlısı tevbe edenleridir.” buyurmuştur. Ehl-i sünnet kaynak­larında yer aldığı gibi sahâbe-i kiram da bazı konu­larda hataya düşmüştür. Bu; sahâbe, tâbi­în ve ulemâyı hatalarından dolayıçekiştirmeyi asla meş­ru göstermez.

Onlar her halükârda isabetli görüşleri­ne iki, hatalarına (hata etmelerine rağmen Allah’ın dinini ihya etme gayretlerinden dolayı) bir sevap alırlar. Bundan dolayı vebal altına girmeyecekleri muhakkaktır. Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem, “Hâ­kim, hüküm verirken ictihâd eder, isabetli olursa iki, yanılırsa bir sevap alır.” buyurmuştur. (Buhari, Müslim)

9- Müsbet ve menfî arasındaki denge:Her in­sanın hata yapabileceğini ve peygamberler dışında hiçbir ferdin hatadan uzak olmadığını daha önce be­lirtmiştik. İnsan için hatanın mümkün olduğunu ka­bul ettiğimize göre; hatalarından dolayı bir ferdi veya cemaati dışlamak tutarsızlık olur ki bu, caiz değildir. Bu, herkesin hedeflediği birlik olma iddiasına da darbe vurmaktır. Uç noktalar arasında denge kurup asgarîde birleşmek şarttır. Sorunları, herkes tarafından ortak payda kabul edi­len Kur’ân ve Sünneti Selef-i salihînin çizgisinde çözümlemek elbette safları birleştirir. Bu davranış, davayışahsîçıkar edinmeye döken hâinlerin de su yüzüne çıkmasına neden olur.

Böylece her oluşumun iyi yanları desteklenir, ha­taları elbirliğiyle düzeltilmeye çalışılır, böylece yar­dımlaşma ve kaynaşma doğar. Allah Teâlâ’nın:

“...iyilik ve takva üzerine yardımlaşın!..”ayet-i celîlesine uygun bir davranış sergileyerek emrolunduğumuz adalet sıfatıyla donanmış oluruz.

Huzeyfe radıyallâhu anh’tanrivayet edilen uzun bir hadiste, o, Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem’eşöyle de­miştir: “...Böylesi kötülükten sonra hâlâ hayır var mı?” (Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem de), “Dumana rağmen evet!” (yanıtını ver­miştir). Hadiste Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem, bazı topluluklarda, zâhirî bulanık durumlar, dumanlı haller olmasına rağmen haklarındaki hayır vasfını inkâr etmemiş, on­ları hayra nisbet etmiştir.

İtibar olunan, iyiliklerin çokluğudur. Kim başka­larının hatalarını araştırıp onların güzel yanlarını görmüyorsa, bu, onun kötü niyetli olduğuna delil­dir.

Buraya kadar anlattıklarımız ehl-i sünnet inancına ve çizgisine sahip olanlar için geçerlidir. Ehl-i bid’at ve hevâ ehline gelince onların gıybeti ve hürmeti yoktur. İyi tarafları zikrolunmaz ta ki insanlar bundan etkilenip onların hastalıklarına yakalanmasın…

Ey Müslüman kardeşim! Bil ki bu şer’î kuralları uygulamadığımız takdirde saf­larımızda ayrılık, kalplerimizde soğukluk, kin, nefret ve düşmanlıklar doğacaktır. Birlik olamaz ve düşmanlarımız karşısında hezimete uğrarız. İlim, adalet ve insaftan uzak olarak ahkâm kesenler, bilerek veya bilmeyerek düşmanla­rımıza hizmet etmektedirler. İçinde bulunduğumuz durumda bunun birçok örneği vardır.



*Hadis Tenkidinde Muhaddislerin Yöntemi

Muhaddislerin (hadisçilerin) tenkit şartları -ana hatlarıyla- şunlardır:

♦ Adil ve insaflı olmak,

♦ Râvinin durumu araştırılırken dikkatli olmak,

♦ Râvinin zabtından emin olmak, (ezber ya da yaz­ma yoluyla hadisin kaydedilmesindeki sağlamlıktan emin olmak)

♦ Râvinin adil olması gibi…

Kaynaklara inebilen ve ulemânın metodunu öğ­renen bir kimse “cerh ve tâ’dîl” hususunda onların ne kadar orta yolda olduklarını fark eder.

Hasımların, diğerlerini yaralayan (cerh eden) sözlerini ölçüyle karşılarken; bu tavırlarını hısımların, birbirlerinin adaletini ispatlayan ifadelerinde de sür­dürürler. Fert veya cemaat; mütesâhil (iyi araştırma­dan adalet hükmü veren, “tâ’dîl eden”) ve müteşeddid (iyi araştırmadan yaralayan, “cerh eden”) olanlar arasında insafla orta yolu takip eder ki bu yüzden onlara da “mutedil” denir.

İmam İbn Hibbân rahimehullah, Sukât/Gü­venilir Râviler adlı eserinde şöyle der: “Ayak takımı­nı adil gören ve bunu normal karşılayanlardan deği­liz. Bize muhalif diye bir kimsenin itibarını da zede­lemeyiz. Herkese hakkını verir; her insana hak ettiği cerh ve tâ’dîlden nasibini söyleriz.”

Hadis imamlarının metodunda, sorunsuz ufak hatalarla bir kimseyi ve rivayetini reddetmek yoktur. Râvinin hataları arttığı takdirde rivayetleri kabul edilmez.

Son olarak; Elbette bazı cemaatlerin ve müntesiplerinin inkâr edilemez yanlışları vardır. Hatta bu yanlışlar bazen akîdevî boyutlara da varmaktadır. An­cak görevimiz; onları dışlamak değil, onların ileri ge­lenlerini bu olumsuzluk ve yanlışlara karşı en güzel şekilde uyarmak, nasihat etmek olmalıdır. İslam düşmanlarının göğsüne ferahlık verircesine (Müslümanları/birbirlerini) kınayan, ayıplayan tartışmalar yerine edepli, ilmî münazara­lar yapılmalıdır. Bir netice alınamadığı zaman Müslümanlar onların (hata yapan tarafın) yanlışlarına karşı uyarı­lırken iyi tarafları olduğu da vurgulanır.

Burada -bütün içtenliğimizle- insanları irşâd faaliyetinde bulunanlara sesleniyor ve diyoruz ki; İslâmî hayat Kur’ân, Sünnet ve selef-i sâlihînin anlayışına uy­gun olmalıdır. Ancak bu yolla zihinler, fert ve cemaatlerine karşı duydukları taassuptan kurtulup arına­bilir. Ve yine bu metodla Müslümanlar, Allah Rasûlünden başkasına tâbi olmaktan kurtularak İslâmî me­seleleri birtakım şahıs, kurum ve cemaatlerin teke­linde görme saplantısından çıkar ve hak olan Nebevî metodla değerlendirme erdemine kavuşurlar.

Allah’tan Müslümanların birlik içinde olmalarını, dağılmamalarını ve hak yol üzerinden ayrılmamalarını sağlamasını dileriz.



Şeyh Abdullah Yolcu