K A D E R E İ M A N



بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ



Soru … 1 : Kaza ve Kaderin lugavi ve ıstılahi tariflerini yapar mısınız ?



Cevap … 1 : Kader ; sözlükte miktar, değer, kuvvet ve belirleme gibi an-lamlara gelir.



Istılahtaki manası ise ; var olacak şeylerin ne zaman, nerede, nasıl ve hangi durumlarda meydana geleceğinin Allah tarafından ezelden beri bilinmesi ve bu bilgiye göre tespit ve takdir edilmesidir.



Kaza ; sözlükte emir, hüküm, eda etme ve yaratma gibi anlamlara gelir.



Istılahta ise ; Allah’ın ezelde irade ve takdir ettiği şeyleri (kaderi) vakti gelince meydana getirmesi ve yaratmasıdır.



Zikri geçen bu tariflere göre kader, Allah’ın ilim ve irade sıfatlarıyla, kaza ise yaratma sıfatı ile ilgili bir kavramdır.



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 2 : Kaza ile Kader arasındaki fark nedir ?



Cevap … 2 : Kader ile Kazâ arasındaki fark şudur : Kader ; Yüce Allah’ın işleri vâki’ kılmadan evvel takdir etmesi, Kazâ ise ; o takdiri infaz ile yokluktan fiil hududuna çıkarmasıdır…. Zikredeceğimiz şu delillerde bu manayı görmeniz mümkündür :



“… Ebu Hureyre r.a dan gelen bir hadis’te,Resûlullah s.a.v. yıkılmaya yüz tutmuş bir duvar yanından sûratle geçtiğinde :

- Ya resûlullah ! Allah’ın Kazâsından mı kaçıyorsunuz ? Sûaline ;

- Allah’ın kazâsından kaderine kaçıyorum, buyurdular.”

AHMED.MÜSNED :



“ … Ve yine bilindiği gibi Ömer r.a Şam’a giderken Tâûn hastalığını işitince, geriye dönmek için karar verdiğinde, Ebu Ubeyde İbnu’l Cerrah kendisine : Allah’ın kaderinden mi kaçıyorsun ? dediğinde, Ömer r.a : Evet, Allah’ın kaderinden yine kaderine kaçıyorum, buyurmuşlardır.”

BUHARİ : 12.C.5756.S.



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 3 : Kadere imanın delillerini zikreder misiniz ?



Cevap … 3 : Kadere imanın delilleri Kur’an ve sünnette bolca zikredil-miştir. Onlardan bazıları şunlardır :

“ … Meşhur Cibril hadisinde zikredildiği gibi Allah resûlü s.a.v’e Cibril dedi ki : Bana iman’dan haber ver. Resulullah s.a.v de :

“…… Ve bir de Kaderin hayrına ve şerrine iman etmendir, buyurdular. “



MÜSLİM.1.C.8.N - EBU DAVUD.5.4695.N



“… Ali r.a’dan : Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Kul, şu dört şeye iman etmediği müddetçe mü’min olamaz :

- Allah’tan başka ilah olmadığına ve benim

- Allah’ın resûlü olup hak ile gönderildiğime şehadet edecek.

- Ölüme ve ondan sonraki dirilmeye inanacak.

- Ve bir de Kader’e iman edecek.”

TİRMİZİ : 4.C.2232.N - İBNİ MACE : 1.C.81.N



“… Câbir bin Abdullah R.A’dan : Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Bir kul, hayrı ve şerri ile Kadere iman etmedikçe ; kendisine isabet etmesi gereken bir şeyin ondan şaşmasına ve kendisine isabet etmeyecek bir şeyin de ona isasbet etmesine imkan olmadığına inanmadıkça iman etmiş olmaz.”

TİRMİZİ : 4.2231.N



“… İbni Abbas r.a’dan ; dedi ki : Bir gün Resulullah s.a.v’in arkasında idim. Bana :



- Ey Delikanlı ! bak sana birkaç kelime öğreteceğim iyi dinle ; Bilmiş ol ki bütün ümmet herhangi bir hususta sana fayda vermek için bir araya gelmiş olsalar, ancak Allah’ın senin için takdir ettiği hususta sana yararlı olabilirler. Aynı zaman da sana herhangi bir hususta zarar vermek için bir araya gelmiş olsalar, yine ancak Allah’ın senin aleyhinde takdir ettiği bir hususta sana zarar verebilirler. Artık kalemler kalkmış, sayfalar kurumuştur.”

TİRMİZİ : 4.2635.N



“… Yahya’ ibnu Ya’mer şöyle dedi : Ma’bed Cuheni Basra’da kader’i inkâr hususunda ilk söz söyleyen kimsedir. Bir gün ben ve Humeyd İbn Abdurrahman Himyeri iki hacı veya iki mu’temir - yani umre yapan - olarak gittik. Ve dedik ki : Keşki Resulullah s.a.v’in ashabından birine rast gelsek te ona şu adamların kader hakkında söylediklerini bi sorsak. Müteakiben tam mescide girerken Abdullah İbn Ömer’e rast geldik. Birimiz sağından diğerimiz solundan olmak üzere hemen yanına yaklaştık. Ben arkadaşım sözü bana bırakacağını düşünerek : Ey Eba Abdurrahman ! bizim taraf ta Kur’ân’ı okuyan ve ilmi arayan bir takım insanlar ortaya çıkmıştır. Ve onlar : Kader yoktur, işler, Allah’ın bir ilmi ve takdiri olmaksızın yeniden meydana gelir, iddiasında bulunuyorlar, dedim. O şöyle dedi :

- Bu adamlara kavuştuğun zaman onlara şunu haber ver : Ben onlardan uzağım, onlarda benden uzaktırlar. Abdullah İbn Ömer yemin etmekte olduğu Allah’a and vererek dedi ki ; eğer onlardan birinin Uhud dağı kadar altını olup ta onu infak etseydi, kendisinden, kadere inanmadıkça Allah bunu ondan kabul etmez………”

MÜSLİM : 1. C.8.N



“… İbn Ömer r.a’dan : Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Kaderi inkâr edenler şu ümmetin Mecusileridir. Eğer hasta olurlarsa onları ziyaret etmeyiniz. Eğer ölürlerse cenazelerinde bulunmayınız.”



EBU DAVUD : 5.4691.N



“… Cabir bin Abdullah s.a.v’dan : Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Bu ümmetin Mecusileri Allah’ın Kaderini tekzib edenlerdir. Hatsalanırlarsa onları ziyaret etmeyiniz, ölürler ise cenâzelerinde bulunmayınız ve onlara rastlarsanız selâm vermeyiniz.”

İBN MACE : 1.92.N



“… Abdullah ibn Amr r.a’dan Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Bir kimse, kaderin hayrına ve şerrine iman etmedikçe mü’min olamaz.”



AHMED : 2 / 181 - TABERANİ.M.EVSAT - M.ZEVAİD : 7/197



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 4 : Kader konusunda konuşmak doğru mudur ?



Cevap … 4 : Müslümanların içerisinde bulunduğu problemlerden bir tanesi de ; kaderle alakalı konuşulmaz, problemidir.



Yani, ne zaman kaza ve kader konusu gündeme gelse hemen, onunla alakalı konuşmanın hoş olmayacağı… ondan bahsetmenin konuyla ilgili şüphe ve tereddütlere yol açacağı… ve … bu konu da konuşanların ayağının kaydığı… anlayışı ileri sürülerek bu iman esası ile alakalı ilim ve irfandan uzak durmuşlardır.



Halbuki kaza ve kader konusunda mutlak bir ifadeyle ; konuşmak yasaktır veya ondan bahsetmek tehlikelidir “ sözü, bir çok sebeplerden dolayı yanlıştır, batıldır ve mahzurludur…. Çünkü ;



Birinci olarak : Bilindiği gibi kaza ve kadere iman, iman esaslarından birisidir. Dolayısıyla bu konuya iman edilmediği müddetçe hiçbir kulun imanı istenildiği anlamda gerçekleşmez…



Peki öyleyse, bu insanların ortaya attığı nazariye eğer doğruysa, bu konu nasıl öğrenilecek ve bu mes’eleye nasıl iman edilecektir ?



İkinci olarak : Biraz öncede ifade ettiğimiz gibi, meşhur Cibril hadisinde bu konunun dinin özlü esaslarından birisi olarak anlatıldığı gibi, bunun öğrenilmesinin gerekliliği de ; “…… Bu cibril’di, size dininizi öğretmeye geldi……” ifadesinden açıkca anlaşılmaktadır.



Dolayısıyla, dini olan bu mevzunun öğrenilmesi her Müslüman üzerine vaciptir.Velevki icmalide olsa. - yani, tafsilatlı değil de, ana hatlarıyla da olsa onu öğrenmesi gerekir, bir müslümanın.



Öyleyse, öğrenilmesi her müslümana farz olan bu konudan bahsetmemek, ondan konuşmamak, onu öğrenmemek nasıl mümkün olabilir... ?



Üçüncü olarak : Bilindiği gibi Kitap ve Sünnet bu konuyu icmali ve tafsili olarak anlatan bir çok delillerle doludur.



Dolayısıyla, eğer Kur’an ve sünnet’te bir mevzudan bahsedilmiş ve o mevzu en güzel şekliyle anlatılmış ise, bu demektir ki o konuda muhakkak ki konuşulması gerekir ve o mevzunun muhakkak ki öğrenilmesi ve ona iman edilmesi gerekir.



Dördüncü olarak : Allah Resûlü s.a.v’den bu konuda soru sorulmasını yasaklayan bir ifade olmadığı gibi, aksine mevzunun en ince ayrıntısına kadar ashabtan kendisine sorular sorulduğu rivayetler de sabitdir….. Örneğin Sûraka hadisinde zikredildiği gibi :



“ … Allah Rasûlü s.a.v’e :

- Yâ Rasulallah ! Bize dinimizin aslını açıkla onu bize beyan et. Bu günkü amel neyin içindedir ?. Bunun bilgisine nisbetle biz sanki şimdi yaratılmış gibiyiz - yani bu mesele’ye biz bilmiyoruz - Bu günün ameli, kalemlerin yazıp da yazıların kuruduğu ve takdirlerin cerayân ettiği işler içindemidir. Yoksa karşılayacağımız - yani yeniden meydana gelecek - işler içinde midir ? diye soruldu. Resulullah s.a.v :



- Hayır, bu günkü iş, yeniden meydana gelecek işler içinde değildir. Fakat kalemlerin yazıp kuruduğu, takdirlerin cereyan ettiği işler içindedir buyurdu. Sûraka :

- Öyleyse amel ne içindir ? dedi . Allah Resûlü s.a.v :

- Amel ediniz, çünkü herkes ne için yaratıldı ise onun yolları kendisine kolaylaştırılmıştır, buyurdu. “



MÜSLİM. 8.C.2648.N - İBNU MACE.1.C.91.N



Bu ve bununla eş manalı deliller gösteriyor ki ; bu konuda soru sorulabilir. Çünkü Surâka sormuştur……. Cevap verilebilir. Çünkü Allah râsulü s.a.v cevap vermiştir… Bu konuda soru soran kınanmaz… Çünkü Allah rasûlü s.a.v soru soranı kınamamıştır…..



Soru … 5 : Her şey önceden belirlenmiş bir kadere göre mi cereyan eder, bunun delillerini zikreder misiniz ?



Cevap … 5 : Evet ! Her şey önceden belirlenmiş bir kadere göre cereyan eder… Rabbimiz bu konuda şöyle buyurur :



“ Gerek yerde ve gerek kendi nefislerinizde başınıza gelen hiçbir musibet yoktur ki, biz onu yaratmazdan önce, bir kitapta yazılmamış olsun. Bu, şüphesiz Allah’a çok kolaydır.”

HADİD : 22



“… Her şeyi o yaratmış ve bir ölçü içinde o takdir etmiştir.” FURKAN : 2







“……. Allah’ın emri, takdir olunmuş bir kaderdir.” AHZAB : 38





“ Muhakkak ki biz,her şeyi bir kadere göre yarattık.” KAMER : 49



Zikredilen bu Ayeti kerimelerden de anlaşıldığı gibi, her şey önceden belir-lenmiş bir kadere göre cereyan eder…… Yani ezelden ebede kadar olmuş ve olacak her şey, Allah’u Azze Celle’nin önceden belirlediği bir ölçüye göre cereyan eder.



“… Allah resûlü s.a.v. şöyle buyurdu : Her şey bir kader iledir. Hatta âcizlik ile zeka ve beceriklilik bile.”

MÜSLİM . 8.2655.N



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 6 : Allah’ın takdiri genel midir ?



Cevap … 6 : Allah’ın takdiri, genel ve mufassal olarak ikiye ayrılır.



Genel takdir : Olacak her şeyi kapsayan ve Levh-i Mahfuz’da yazılmış olan takdirdir… Zikredeceğimiz hadiste de geçtiği gibi Allahu Teâlâ kıyamet gününe kadar olacak her şeyin kaderini O deftere yazmıştır. Bu takdir mahlukatın hepsini kapsamaktadır.



“ … Rasulullah s.a.v şöyle buyurdu :

- Allah, ilk önce kalemi yarattı ve ona yaz, dedi . Kalem : Ne yazayım, dedi. Allah : Kaderi, olanı ve ebediyete kadar olacağı yaz, buyurdu. ”



TİRMİZİ :4.C.2244 - EBU DAVUD : 5.4700 - AHMED.MÜS. : 5/317 – ASIM ES-SÜNNE : 1/48



Mufassal - yani ayrıntılı - Takdir : Bu ise genel takdirin ayrıntılarıdır ve üç çeşittir:

1 - Ömürlük Takdir :



“ … İbni Mes’ud Radıyallahu Anhunun rivayet ettiği hadiste bildirildiği gibi cenin anne karnında ilk dört aylık dönemi tamamlayınca Allah ona bir melek gönderir. Bu melek Allah’ın emriyle o ceninin cinsini, rızkını, ecelini ve amelini yani şaki’mi - isyankar mı - veya said’mi - itaatkar mı - olduğunu yazar.



Müslim : 2643-2646 – Buhari : 6487



2 - Yıllık Takdir : Bu, Allah’ın her Kadir Gecesi’nde o sene boyunca olacakları Levh-i Mahfuz’daki yazıya uygun olarak takdir etmesidir :



“ Muhakkak ki O Kur’an’ı mübarek bir gecede indirdik. Şüphesiz ki biz uyaranlarız. O gecede her bir iş tarafımızdan bir emir ile ayrılır. “



DUHAN : 3 – 5



3 - Günlük Takdir : Bu ise, Allah’ın hayata getirme, öldürme, alçaltma, yük-seltme, zenginleştirme, fakirleştirme, daraltma, genişletme, verme ve alma gibi günlük hadiseleri takdir etmesidir :



“ Göklerde ve yerde bulunanlar O’ndan isterler. O her gün bir iştedir. “



RAHMAN : 29.AY.



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 7 : Kader konusunda bir Müslüman nasıl hareket etmelidir ?



Cevap … 7 : İlim ehlinin kader konudaki ittifak ettiği şu ifadeleri zikre-decek olur isek, herhalde sorumuzun cevabını almış olacağı :



“… Kazâ ve Kader mes’elesinde en doğru bilgi kaynağı Kitap ve Sünnet’tir. En doğru hareket de bunlardan ilham alarak bilgi edinmektir. Bu iki kaynakla yetinmeyerek akıl ve mantık yoluyla bir takım kıyaslamalar yapmak sûreti ile ileri gitmek, insanı hayret ve dalâlete düşürür. Çünkü Kaza ve Kader bilgisi ilahi sırlardandır. Bilinmeyen hikmetlere binaen bu sırrı Allah insanlara bildirmemiş ve akıl yolu ile bunu çözme imkânını kullarına vermemiştir. Kaderin iç yüzünü ne bir peygamber ve ne de bir Melek bilebilmiştir… Dolayısıyla biz, Kitap ve Sünnet ile Kader mes’elesine çizilmiş olan sınırları tecavüz etmemek mecburiyetindeyiz …..”



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 8 : Kader ne zaman yazılmıştır, bunu izah eden bir delil var mıdır ?

Cevap … 8 : Kader, yerlerin ve göklerin yaratılmasından elli bin sene önce yazılmıştır.

“ … Atâ diyor ki : ben, Resûlullah s.a.v‘in sahabisi Ubâde bin Es-Sâmit’in oğlu Velid ile karşılaştım ve kendisine :

- Ölümüne yakın babanın sana vasiyeti ne idi ? diye sordum. Dedi ki Beni yanına çağırdı ve şöyle dedi :

- Ey oğulcuğum !........ Ben rasulullah s.a.v’den işittim şöyle buyurdu :

- Allah, ilk önce kalemi yarattı ve ona yaz, dedi . Kalem : Ne yazayım, dedi. Allah : Kaderi, olanı ve ebediyete kadar olacağı yaz, buyurdu. ”



TİRMİZİ :4.C.2244 - EBU DAVUD : 5.4700 - AHMED.MÜS. : 5/317 – ASIM ES-SÜNNE : 1/48



“… Abdullah ibn Amr İbn Âs r.a şöyle dedi : Ben Resulullah s.a.v‘den işittim şöyle buyurdu : Allah’u Azze ve Celle mahlukatının kaderini semâları ve yeri yaratmadan elli bin sene önce yazmıştır. ”



MÜSLİM :8.2653.N - TİRMİZİ :4.2245.N



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 9 : Kaza ve Kadere imanın manası nedir ?



Cevap … 9 : Kaza ve Kadere imanın manası özetle şudur :



Kainatta meydana gelmiş ve gelecek olan her şey Allah’ın ilmi, dilemesi, takdiri ve yaratması ile olur. Her şeyin bir kaderi vardır. Bunun anlamı ise şudur :



Yüce Allah, insanların hür iradeleriyle seçecekleri şeyleri, nerede ve ne şekilde seçeceklerini ezeli ve ebedi ilmiyle bilir. Bu bilgisine göre diler ve yine buna göre takdir buyurup zamanı gelince kulun seçimi doğrultusunda bunları yaratır. Bu durumda Allah kulun neyi seçip neyi seçmeyeceğini bilmektedir.



Allah’ın ezeli manada bir şeyi bilmesinin, kulun irade ve seçimi üzerinde zorlayıcı bir etkisi yoktur. Aslen insanlar, Allah’ın kendileri hakkında sahip olduğu bilgiden habersizdirler. Dolayısıyla pratik hayatta bu bilginin etkisi altında kalmadan tamamen kendi iradeleriyle davranmaktadırlar. Yani bizler belli işleri Yüce Allah bildiği için yapmıyoruz. Sadece bizim bu işleri yapacağımız O’nun tarafından bilinmektedir.



Allah, kulu seçen ve seçtiklerinden de sorumlu olan bir varlık olarak yaratmış, onu emir ve yasaklarla yükümlü ve sorumlu tutmuştur. Ayrıca Allahu Teâlâ, kulun seçimine göre fiilin yaratılacağı şeklinde bir kanun da belir-lemiştir.



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 10 : Kadere iman da bir müslümanın bilmesi gereken esaslar nelerdir, bunları izah eder misiniz ?

Cevap … 10 : Ey Müslüman ! unutma ki ; Kadere iman denildiği zaman, şu dört temel esas akla gelir…. Dolayısıyla, bir kulun bu dört temel esası çok iyi bilmesi ve onlara uygun bir inancının olması gerekir… Ta ki, kendisinden istenen kader inancı istenildiği manada gerçekleşmiş olsun.



1 - EL- İLMU ……. Allah’ın ilmi … Yani Allah’ın ilminin ezeli oluşuna, kullar daha amel etmeden önce onları bildiğine iman ….



2 - EL- KİTABETU ….. Allah’ın yazması … Yani olmuş ve olacağın Levh-i Mahfuz’da yazılı olduğuna iman ….



3 - EL- MEŞİETU …… Allah’ın dilemesi …Yani her şeyin Allah’ın meşieti ve kuşatıcı kudreti ile meydana geldiğine iman ….



4 - EL- HALGU …… Allah’ın yaratması …Yani Mahlukatın ve onlarla alakalı her şeyin yaratıcısının Allah olduğuna iman….



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 11 : Zikri geçen bu dört rüknun tafsilatından deliller çerçeve-sinde bahseder misiniz ?



Cevap … 11 : Biraz önce de ifade ettiğimiz gibi ; bir kulun bu dört temel esası çok iyi bilmesi ve onlara uygun bir inancının olması gerekir…



1- EL – İLMU :



Kadere iman da ilk derece, Allah’u Azze ve Celle’nin ezeli ve ebedi ilminin olduğuna iman etmektir.



Yani, yüce Allah’ın gerek toplu olarak ve gerekse tafsilatlı olarak ezel’den ebede kadar - ister kendisinin fiilleriyle taalluk etsin, ister kullarının fiilleriyle taalluk etsin – her hangi bir fark söz konusu olmaksızın, her şeyi bildiğine iman etmektir……. Diğer bir ifadeyle : O’nun ilminin, - ister kendisiyle alakalı olsun ister kullarıyla alakalı olsun - olmuş ve olacak her şeyi kuşattığına inanmaktır… Rabbimiz bu konu da şöyle buyurmaktadır :



“ Bilmiyor musum ki Allah, gökte ve yerde olan her şeyi bilir… “ HACC : 70





“ …. Şüphesiz ki Allah, her şeyi bilendir. “ ANKEBUT : 62





“ Gaybın anahtarları O’nun yanındadır, onları O’ndan başkası bilmez. O, karada ve denizde olan her şeyi bilir. Düşen bir yaprak ki mutlaka onu bilir, yerin karanlıklaları içinde gömülen dâne, yaş ve kuru hiçbir şey yoktur ki apaçık bir kitap ta olmasın.”

EN’AM : 59

“ Muhakkakki Allah’ın ilmi her şeyi kuşatmıştır. “ TALAK : 12



“ O Allah’ki Göklerde ve yerde olanları bilir, gizlediğiniz ve açığa vurduğunuz şeyleri de bilir. Allah, göğüslerin özünü bilendir.”



TEĞABÜN : 4



“…….. Göklerde ve yerde olan zerre miktarı hiçbir şey gaybı bilen Allah’tan gizli kalmaz……..”

SEBE : 3



“ O, kendisinden başka ilah olmayan Allah’tır. Gaybı da hazır olanı da bilendir. O, Rahmandır ; Rahim’dir.”

HAŞR : 22



“ ….. Göklerde ve yerde ne varsa hepsi o’nundur. O’nun izni olmadan yanında kim şefaat edebilir ? onların önünde ve arkasında olan her şeyi bilir. O’nun ilminden kendisinin dilediği dışında hiçbir şeyi kavraya-mazlar……..”

BAKARA : 255



“ Allah, onlarda bir hayır olduğunu bilseydi, onlara elbette duyururdu. Eğer onlara duyursaydı onlar, yine yüz çevirip dönerlerdi.”

ENFAL : 23



“ Eğer sizinle birlikte - savaşa - çıksalardı, sizi bozmaktan başka bir işe yaramazlar, içinizde fitne çıkarmak için hemen aranıza sokulurlardı ; zira içinizde onlara kulak veren kimseler vardı. Allah, zalimleri hakkıyla bilendir. ”

TEVBE : 47 – TAHA : 110



“… Ali R.A şöyle dedi : Resûlullah s.a.v. bir gün oturmuş ve elinde bulunan bir değneği düşünceli bir halde yere vurup dürtüştürüyordu. Bir ara başını kaldırdı ve : Sizden hiçbir nefis müstesna olmamak üzere cenet’teki yeri de ateşteki yeri de bilinmiştir, buyurdu…………..”

MÜSLİM : 8.C.2647/7.N



“ … İbn Abbas r.a şöyle dedi : Peygamber s.a.v’e müşriklerin çocuklarından soruldu da : Allah müşriklerin çocuklarını yaratırken, bunların - nasıl yaşayıp - ne işleyeceklerini en iyi bilendir, buyurdu. “



BUHARİ : 14.6491. S - MÜSLİM : 8.C.2660.N



“ … Ubey ibnu Kâb r.a şöyle dedi:Resulullah s.a.v: Hızır’ın öldürmüş olduğu çocuk kâfir olarak tabatlandırılmıştır. Eğer yaşasaydı muhakkak ana ve babasına azgınlık, tecavüz ve kafirlik sarıp büyüyecekti, buyurdu. “



MÜSLİM.8.C2661.N



İşte bu ve emsali deliller, yüce Allah’ın gerek toplu olarak ve gerekse tafsilatlı olarak ezelden ebede kadar - ister kendisinin fiilleriyle alakalı olsun, ister kullarının fiilleri ile alakalı olsun - her hangi bir fark söz konusu olmaksızın, her şeyi bildiğini ortaya koymaktadır.



2 - EL- KİTABETU



Kaderin bu bölümü ise, Allah’u Azze ve Celle’nin kıyamete kadar olacak her şeyi “ Levhi Mahfuz ” da yazmasıdır.



“… Allah resûlü s.a.v şöyle buyurmaktadır : Allah, ilk önce kalemi yarattı ve ona yaz ; dedi. Kalem ; Ne yazayım ? dedi. Allah : Kaderi, olanı ve ebediyete kadar olacağı yaz, buyurdu. “



EBU DAVUD : 5.C.4700.N – TİRMİZİ : 4.C.2244.N - AHMED : 5 / 317



Diğer bir rivayet te ise,Allah resûlü s.a.v şöyle buyurmaktadır : Allah’u Azze ve Celle mahlukatının kaderini semaları ve yeri yaratmadan elli bin sene önce yazmıştır……”

MÜSLİM : 8.C.2653.N - TİRMİZİ : 4.C.2245.N



Allah’u Azze ve Celle Kerim kitabında şöyle buyurur :



“ Bilmiyor musun ku Allah, gökte ve yerde olan her şeyi bilir ; bu, levhi mahfuz’da yazılıdır. Bu, şüphesiz ki Allah’a Kolaydır. “

HACC : 70



“ Gerek yerde ve gerek kendi nefislerinizde başınıza gelen hiçbir musibet yokturki, biz onu yaratmazdan önce, bir kitapta yazılmamış olsun. Bu, şüphesiz Allah’a çok kolaydır. ”

HADİD : 22



“ Göklerde ve yerde olan zerre mikdarı hiçbir şey gaybı bilen Allah’tan gizli kalmaz. Bundan daha küçük ve daha büyük hiçbir şey yoktur ki apaçık bir kitapta bulunmasın.”

SEBE : 3



“ De ki : Bize, Allah’ın yazdığından başka bir şey isabet etmez. O, bizim mevlâmızdır. Bu itibarla mü’minler, yalnız Allah’a güvenip dayansınlar. ”



TEVBE. 51



3- EL- MEŞİETU



Kaderin bu bölümü ise, Allah’u Azze ve Celle’nin dile diğinin olduğuna ve dilemediğinin olmadığına inanmayı gerektirir.



Dolayısıyle bütün kâinattaki meydana gelen olayların ancak Allah’u Azze ve Celle’nin meşieti - yani, dilemesi ve istemesi - ile meydana geldiğine bir müslümanın iman etmesi gerekir.



Bunlar, ister kendi fiilleri ile alakalı şeyler olsun,ister kulların fiilleri ile alakalı şeyler olsun fark etmez.



Allah’u Azze ve Celle kendi fiilleri ile alakalı olarak şöyle buyurmaktadır :



“…………… Allah dilediğini yapar . ” İBRAHİM : 27.AY



“ Rabbin dilediğini yaratır ve seçer…………” KASAS : 68.AY





“ Sizi ana rahimlerinde nasıl dilemişse öylece şekillendiren O’dur…”



ALİ İMRAN : 6.AY.



“…… Allah kimi dilerse,onu dalalette bırakır ; kimi dilerse, onu da dosdoğru yola sokar. ”

EN’AM : 39.149 - İBRAHİM : 4.AY.



“ Âlemlerin rabbi Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz.” TEKVİR : 29. AY.



Allal’u Azze ve Celle, yaratıkların fiilleri ile alakalı olarak ta şöyle buyur-maktadır :



“ Faraza biz onlara melekleri indirseydik, ölüler onlarla konuşsaydı ve her şeyi onların karşısında ve her şeyi onların karşısında bir araya getirseydik, Allah dilemedikçe yine iman etmezler. Çoğu bunu bilmez.”



“ Keza biz, her peygambere, aldatmak için birbirlerine yaldızlı sözler telkin eden insan ve cin şeytanlarını düşman etmişizdir. Eğer Rabbın dileseydi bunu yapamazlardı. Fakat onları, yaptıkları iftiralarla baş başa bırak.”

ENAM. 111.112.



“…… Eğer Allah dileseydi, onları sizin üzerinize musallat eder ve sizinle savaşırlardı …………………”

NİSA : 90.AY.



“ Eğer Allah dileseydi, onlar şirk koşmazlardı. Seni onlara bekçi kılmadık. Sen onlara vekil de değilsin .”

EN’AM. 107.



“ Eğer Rabbın dileseydi,yeryüzünde bulunan herkes, topyekün iman ederdi. Hal böyle olunca, sen, insanları mümin oluncaya kadar zorlayıp duracak mısın ? ”

YUNUS.99

“…. Eğer Allah dileseydi, bunlardan sonra gelenler, kendilerine apaçık deliller geldikten sonra, birbirlerini öldürmezlerdi….”

BAKARA : 253



“ Hiçbir şey için " ben bunu yarın yapacağım " deme.” “ Ancak Allah dilerse - de - …………… ”

KEHF : 23-24



“… Abdullah İbn Amr İbn Âs r.a’dan, Resulullah s.a.v den işittim şöyle buyurdu : Bütün Adem oğullarının kalpleri Rahmanın parmaklarından iki parmak arasında bir tek kalb gibidir ki, dilediği şekilde evirip çevirir.”



MÜSLİM : 8.c.2654.N



4 - EL HALKU



Kaderin bu mertebesi ise, kâinattaki Allah’tan başka her şeyin, yoktan varolmuş birer mahluk olduğuna ve bunların gerek zâtlarının ve gerekse sıfatlarının yaratıcısının Allah Azze ve Celle olduğuna iman etmektir.



Rabbimiz Kerim Kitabında şöyle buyurmakta :



“ Allah, her şeyin yaratıcısıdır ; o, her şeye vekildir.”

ZÜMER.62.



“… Her şeyi o yaratmış ve bir düzen içinde o takdir etmiştir.”

FURKAN. 2



“… Hiç Allah’tan başka, gökten ve yerden size rızık veren bir yaratıcı var mı ? ……….”

FATIR.3

“ Oysa sizi de yaptıklarınızı da Allah yaratmıştır.”

SAFFAT.96

“ Geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı yaratan O ‘dur…………”

ENBİYA.33



“ Ey insanlar ! sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan eşini yaratıp ikisiniden bir çok erkekler ve kadınlar üreten Rabb’inizden korkun. ”



NİSA.1.AY.



“ … Huzeyfe r.a’dan Nebi s.a.v şöyle buyurdu : Muhakkakki Allah, her sanatçıyı ve sanatını yaratır.”



BUHARİ. EF’ALİL İBÂD : 117.N - HAKİM. MÜSTEDREK : 1/31-32. BEYHAKİ. ESMA. 388. Ş.İMAN.1/140 - HEYSEMİ.M.ZEVÂİD : 7/197



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 12 : Kul fiilinin yaratıcısı mıdır, yoksa bunları yaratan da Allah mıdır ?

Cevap … 12 : Kullar gerçek faildir’ler - yani işi yapandırlar - Allah’u Azze ve Celle ise, onların fiillerinin yaratıcısıdır….. Dolayısıyla, mü’min olan da kâfir olan da, iyi olan da kötü olan da, namaz kılanda oruç tutanda kuldur.



Kulların kendi işlerine güçleri yettiği gibi, iyiyi ve kötüyü de seçme hakları vardır.



Bunun içindir ki Allah’u Azze ve Celle kullarına, kendisine ve peygam-berlerine itaat etmelerini emretmiş ve kendisine olsun. Peygamberlerine olsun, isyan edilmesini de nehyetmiştir.



O, Muttakileri, iyilik yapanları ve adil davrananları seveceğini zikrettiği gibi, iman edip Salih amel işleyenlerden de razı olacağını bildirmiştir.



Bununla beraber kâfirleri, müşrikleri ve itaatsiz toplumları sevmediğini zikrettiği gibi, onların küfürlerinden ve tüm çirkin davranışlarından da razı olmayacağını beyan etmiştir.



Kulun ihtiyari fiillerinde bir meşietinin ve bu fiillere yetecek bir kudretinin bulunmasını isbat eden deliller şunlardır :



A - Kulun meşieti hakkındaki deliller :



“……O halde dileyen Rabbine varan bir yol tutar.”

NEBE : 39 – İNSAN : 29



“….... O halde tarlanıza dilediğiniz şekilde varın……”

BAKARA : 223



“……. Dileyen iman etsin, dileyen küfretsin………………”

KEHF : 29



Zikri geçen bu deliller, kulun fiillerinde bir meşietinin - yani dilemesinin - bulunduğunu isbat eden delillerdir………



B - Kulun kudreti hakkındaki deliller :



“ O halde, Allah’tan gücünüzün yettiği kadar sakının. Dinleyin, itaat edin ve kendi iyiliğiniz için, Allah yolunda infak edin……”

TEGÂBUN .16.



“…….. Allah, hiç kimseye gücünün yetmeyeceği bir şey yüklemez. Kazandığı iyilik lehine, kötülük ise aleyhinedir…… ”

BAKARA .286



Vakıa olarakta şu bir gerçektir ki her insan kendisinin bir meşieti ile bir kudretinin olduğunu, bunlarla istediğini yapıp yine bunlarla istemediğini yapmadığını bilmektedir.



Fakat unutulmaması gerekirki, kulun meşieti ve kudreti ancak Allah’ın meşieti ve kudreti ile ortaya çıkar….. Çünkü yüce Rabbimiz şöyle buyur-maktadır :



“ İçinizden doğru yola girmeyi dileyen kimseler için……….. Şu da bir gerçektir ki, Alemlerin rabbi olan Allah dilemedikçe siz bir şey dileye-mezsiniz. ”

TEKVİR .28 -29



Yani ; bu kâinat her şeyi ile yüce Allah’ın mülküdür, dolayısıyle O’nun gücü, kudreti, kuvveti, ilmi ve meşieti olmaksızın hiçbir şey O’nun mülkünde meydana gelmez.



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 13 : Bir insan Allah’ın emrettiği farzları yerine getirmeyip, nehyettiği şeyleri de irtikab ederek ; “ Ne yapayım benim kaderim buymuş “ diyebilir mi ? … veya dediğin de bu inancında haklı sayılır mı ?



Cevap … 13 : Kadere iman etmek, hiçbir zaman emirlerin terk edilmesi ve nehiylerin işlenmesi hususunda insanın eline bir delil vermiş olmaz.



Yani, yüce Allah’ın emrettiği farzları yerine getirmeyip, nehyettiği şeyleri de irtikab ederek ; Ne yapayım benim kaderim buymuş, diyemez bir insan… Kulun bu şekilde hareket ederek kaderi delil göstermesi, bir çok açıdan tutarsız ve geçersizdir…..



Allah kendisinden razı olsun - Muhammed bin Salih el Useymin, Şerhu Selâsetil Usûl kitabında bu konuyu birkaç açıdan izah etmektedir ;



1- Yüce Allah şöyle buyurmaktadır :



“ Müşrikler : Allah dileseydi , biz de babalarımız da ortak koşmazdık. Hiçbir şeyi de haram kılmazdık, diyeceklerdir. Onlardan öncekiler de azabımızı tadıncaya kadar böyle yalanladılar. De ki : Yanınızda bize çıkartıp, gösterebileceğiniz herhangi bir bilgi – delil - var mı ? Siz ancak zanna uyuyorsunuz ve siz sadece yalan söylüyorsunuz. “

EN’AM : 148



Zikredilen bu Ayeti kerime gereğince Eğer kader bunların – yani kötülük işleyipte, ne yapayım kaderim bu diyenlerin - lehine bir delil teşkil etmiş olsaydı, Allah Azze ve Celle bunların iddialarını yalanlayıp onlara azab etmezdi……

2 - Yüce Allah Kerim kitabında yine şöyle buyurmaktadır :



“ …. İnsanların, Allah’a karşı - özür olarak ileri sürebilecekleri - bir delilleri bulunmaması için müjdeleyen ve korkutan peygamberler gönderdik. Allah, Azizdir, Hakimdir. “

NİSA : 165.



Şayet peygamberlere aykırı davrananlar lehine kader bir delil teşkil etseydi, peygamberlerin gönderilmesiyle bu delilin ortadan kalkması gerekirdi.



Çünkü peygamberlerin gönderilmesinden sonra onların peygamberlere aykırı davranmaları da yüce Allah’ın kaderiyledir……



3 - Lafız Buhari’nin olmak üzere Buhari ve Müslim’in Ali b. Ebî Talib r.a’dan rivayetlerine göre :



“ …. Peygamber s.a.v şöyle buyurmaktadır : Cennet ya da Cehennemden kalacağı yer yazılmamış hiçbir kimse yoktur. Orada bulunanlardan birisi :

- O halde biz amel işlemeyelim, dedi. Allah resûlü :

- Hayır, sizler amel edin, çünkü herkes için kolaylık sağlanmıştır. Daha sonra şu ayetleri okudu : LEYL : 5 – 10



“ Bundan sonra kim verir ve sakınırsa, o en güzeli de tasdik ederse, biz de onu en kolaya hazırlarız. Ammâ kim cimrilik eder, kendini müstağni görür ve o en güzeli yalan sayarsa biz de ona en güç olanı hazırlarız.”



BUHARİ : 14.6495.S – MÜSLİM : 8.2647.N



Burada da görüldüğü gibi Allah resûlü s.a.v, insanlara amel işlemelerini emrederek onların, kadere bel bağlamalarını yasaklamıştır.



4 - Yüce Allah kullarına emir ve nehiylerde bulunmuş ve onları ancak güç yetirebilecekleri şeylerle mükellef tutmuştur. O :



“ O halde gücünüzün yettiği kadar Allah’tan korkun……”

TEGABÜN. 16



diye buyurduğu gibi : “ Allah, hiçbir kimseye gücünün yetmeyeceği bir şeyi yüklemez……”

BAKARA.286.

diye de buyurmaktadır.



Şâyet kul fiillerini işlemeye mecbur olsaydı, o takdirde kendisi için kurtul-ması mümkün olmayan ve gücünün de yetmeyeceği şeylerle mükellef tutulmuş olurdu kul.



Böyle bir şey ise batıldır. Bundan dolayı kul bilmeden, unutarak ya da zorlandığı için herhangi bir kötülük işleyecek olursa, mazur sayılmaya-cağından ötürü onun için günah söz konusu olacaktı.



5 - Bizler insanların dünya işlerinde kendilerine uygun düşen işlere yöneldiklerini, onları elde etmeye çalıştıklarını, onları bir kenara bırkarak uygun olmayan işlere yönelmediklerini, uygun işlere yönelmelerine karşılıkta kaderi delil göstermediklerini görüyoruz.



Peki aynı insan niçin dini ile ilgili hususlarda kendisine fayda veren şeyleri bırakıp zararlı olan şeylere yöneliyor, sonra da kaderi delil gösteriyor ? Her iki işin durumu da aynı değimlidir ?



Şimdi bu hususu bir örnekle açıklayalım :



“ Bir insanın önünde iki yol bulunsa ve bunlardan birisini başından sonuna kadar anarşi, öldürme, talan, namus ve şereflerin ayaklar altına alındığı, korku ve açlığın egemen olduğu bir ülkeye ulaşırken, diğeri ise başından sonuna kadar güvenli bir düzen, rahat bir geçim, namus, şeref, ve haysiyete önemin verildiği, mala mülke saygının egemen olduğu bir ülkeye gidiyor ise, acaba insan bu iki yolun hangisini izler ?



Elbetteki düzenin ve güvenliğin egemen olduğu ülkeye götüren ikinci yolu izleyecektir.



Hiçbir zaman aklılı ve şuurlu olan bir insanın, anarşinin ve korkunun egemen olduğu ülkeye götüren yolu izleyeceği ve bunun için de kaderi delil göstereceği düşünülemez. O halde ahiret ile ilgili hususlarda ne diye cennet’e değil de cehenneme götüren yolu izlemektedir insan ? ”



İkinci bir örnek : Hastaya ilaç içmesi emredildiğinde canı istememekle birlikte bu ilacı içtiğini, kendisine zarar veren yemekten alıkonduğunda canı çekmekle birlikte o yemeyi terk ettiğini görüyoruz. Bütün bunları şifa bulmak ve esenliğe kavuşmak isteğiyle yapar insan. İlacı içmeyip, kendisine zarar veren yemeği yiyerek kaderi delil göstermesi mümkün değildir. Peki insan ne diye Allah ve Resûlünün emrettiğini terk etmekte ya da Allah ve Resûlünün yasakladıklarını işlemekte, sonra da kaderi delil göstermektedir ?..



6 - Terkettiği farzlara yahut işlediği ma’siyetlere karşılık kaderi delil gösteren bir kimseye, herhangi bir kimse bir haksızlıkta bulunup malını alacak ya da herhangi bir hakkını çiğneyecek olupta ona karşı kaderi delil gösterir ve : “ Sakın beni kınama, çünkü benim sana bu haksızlığım Allah’ın kaderinin bir gereğidir…” diyecek olsa, onun böyle bir gerek-çesini kabul etmeyecektir.



Peki başkasının kendisine yaptığı haksızlıklarda kaderin delil gösterilmesini kabul etmezken, yüce Allah’ın haklarını çiğnemesi halinde kaderi kendi lehine nasıl delil olarak gösterebilir ki ?



Nakledildiğine göre mü’minlerin emiri Ömer b.Hattab’ın huzuruna el kesme cezasını hak etmiş bir hırsız getirilir. O da elinin kesilmesini emredince hırsız : Ağır ol ey müminlerin emiri der, çünkü ben Allah’ın kaderinin bir gereği olarak hırsızlık yaptım, deyince, Ömer r.a da : Bizler de ancak Allah’ın kaderinin gereği olarak senin elini kesebiliriz, diye cevap vermiştir.



ŞERH’U SELASETİL ÛSUL : 131-132.S



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 14 : Kader konusunda buraya kadar anlatılanlardan anlaşıl-dığı üzere, insanın cezası da mukafatı da eliyle kazandıkları yüzündendir, bu hususu doğru anlamış mıyım ?



Cevap … 14 : Evet bu doğrudur … Ceza ve mukafat kulun kendi eliyle kazandığı şeyler yüzündendir.



Yani, bu konuda sapıklığa düşen cebriye’nin dediginin tam tersi, “ Kul amelini işlemeye mecbur kılınmamış ” ona ihtiyar etme – yani tercih etme hakkı - ve buna da güç yetirebilme imkanı verilmiştir.



Dolayısıyle, - delilleriyle de gördüğümüz gibi - iman eden de küfreden de kendi iradesi ile hareket etmektedir.



Başka bir ifadeyle, gördüğü ceza da mukâfat ta, ancak kendi kazandığının karşılığıdır….. Rabbimiz yüce kitabında şöyle buyurmaktadır :



“……. Her kişi kendi kazandığı ile tutulur. ” TÛR : 21.AY





“ İnsan için ancak çalıştığının karşılığı vardır.”

NECM : 39.AY



“ Cehennem ateşine itilerek atıldıkları gün, onlara denecektir ki : İşte bu , sizin yalanlamış olduğunuz ateş. Bu bir sihir midir, yoksa siz mi görmüyorsunuz ? Oraya girin bakalım. İster sabredin, ister etmeyin ; sizin için birdir. Fakat sadece dünyada yapmış olduklarınızla cezalan-dırılacaksınız.



Allah’tan sakınanlarda, Rablerinin kendilerine verdikleriyle ve kendi-lerini cehennem azabından koruması sebebiyle sevinçli bir halde cennetlerde ve nimetler içindedirler.



Onlara da denir ki : Dünyada işlemiş olduklarınıza karşılık sıra sıra dizilmiş olan sedirlere dayanmış olduğunuz halde âfiyetle yeyin ve için ” Ayrıca onları hur-ı iyn ile evlendiriniz.”

TÛR : 13-14.15.16.17….20



“ Bunlar, Cennet ehli olup, yapmış olduklarına mûkafat olarak, orada ebedi kalacaklardır.”

AHKAF : 14 – NAHL : 32.



“ Bu ceza, ellerinizin yapıp öne sürmüş olduğu şeyler dolayısıyledir. Yoksa Allah, elbette kullarına zulmedici değildir.”

ENFAL : 51



Görüldüğü gibi cennet ve cehennem, kulun kendi iradesi ile hareket ederek kazanmaya çalıştığı yerlerdir.



Ancak şunu kesinlikle unutmamak gerekir ki ; Eğer Allah’u Azze ve Celle’nin kuluna yardımı, onun günahlarının çoğunu affetmesi ve az iyiliklerine karşılık çok çok mûkafat vermesi söz konusu olmazsa kul, paçasını zor kurtarır.



Öyleyse kul gücünün yettiği ölçüde Allah’ın emirlerine sarılıp nehiy-lerinden de uzak duracak, ama, hiçbir zaman yapmış olduğu bu cılız amellerine güvenmeden Allah’ın affına, merhametine ve az amellerine karşılık çok vermesine güvenecektir.



Bu konuda şu hakikati asla unutmamalıdır kul : Cennet, kulun amellerinin tam karşılığı değildir, Allah’ın rahmeti ve ikramıdır.



“… Peygamber s.a.v şöyle buyurmaktadır : Ameli kendisini cennete sokacak hiçbir kimse yoktur. Sende mi ey Allah’ın resülû ? diye sorulunca o :

- Evet ! Eğer Rabbimin rahmeti olmasa ben dahi ”



BUHARİ : 14.C.6395.S - MÜSLİM : 8.2816.N.



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 15 : Kadere imanın faydaları ve semereleri nelerdir, bunlardan biraz bahseder misiniz ?



Cevap … 15 : Kaza ve kadere imanın bir çok faydaları ve semereleri vardır. Onlardan bazıları şunlardır :



1 - Kalb sukûnet bulur ve hoşnut olur : Bilindiği gibi dünya hayatında sıkıntı ve meşakkatler kuldan ayrılmaz… Kaderin hayrına ve şerrine iman eden bir insan kendisine isabet edenin Allah’ın takdiri olduğunu, onun muhakkak yerini bulacağını, olmamasının ise imkansız olduğunu bilir ve bu şuurla hareket ederse musibet anında nefsi mutmain olur ve kalbi rahat eder… Böyle bir kul, İman etmeyenlerin bu gibi durumlarda düştüğü acizlik, endişe ve rahatsızlık hallerine düşmez. Onların gösterdiği gibi tepki göstermez ve hayatından da bıkkınlık duymaz.



Rabbimiz bu konuda şöyle buyurmaktadır :



“ - Bu musibetlerin Kitap’ta yazılı olması - elinize geçiremediğinize üzül-memeniz ve size verdiğim ile de sevinmeyesiniz diyedir. Allah böbür-lenip kibirlenenleri sevmez.

HADİT : 23.AY



“ Andolsun, mallarınız ve canlarınız hususunda imtihan edileceksiniz. Sizden önce kendilerine kitap verilenlerden ve müşriklerden de bir çok eziyet verici sözler işiteceksiniz. Eğer sabreder ve sakınırsanız bu azme değer şeylerdendir.”

ALİ İMRAN : 186.AY.



Öyleyse mü’min musibet anında kaygılanıp üzülmemeli, sabretmeli ve Allah’ın rahmetinden ümitsizliğe kapılmamalıdır. Nimet anında ise şükretmeli, sevinip gururlanmamalı ve Allah’ın tuzağından da emin olmamalıdır.



“ … Rasûlullah Sallallahu Aleyhi ve Selem şöyle buyurur : Mü’minin işi hayret vericidir. Çünkü onun her işi hayırdır. Bu da sadece mü’min için geçerlidir. Onu sevindirici bir şey olursa şükreder, bu onun lehine bir hayır olur. Ona zarar verici bir şey olursa da sabreder, bu da onun lehine bir hayır olur. “

MÜSLİM : 8.C.2999 / 64.N



2 - Musibet anında sabır ve sebat sağlar ….



Kader inancına sahip olan bir mü’min bela ve musibet anında sebat eder, hayatında karşılaştığı her türlü zorlukları ve meşakkatleri sabit bir kalple ve sadık bir yakin ile karşılar. Çünkü bilir ki bu dünya bir imtihan yurdudur.



Allahu Teala buyuruyor ki :



“ İnsanlar yalnız “ iman ettik “ demekle, hiç imtihan edilmeden başı boş bırakılacaklarınımı zannediyorlar “

ANKEBUT : 2.AY.



“ Andolsun ki sizleri, içinizden cihad edenleri ve sabredenleri bilinceye ve haberlerinizi açıklayıncaya kadar imtihan edeceğiz. “



MUHAMMED : 31.AY.

“ Andolsun ki biz, onlardan öncekilerini imtihan ettik. Elbetteki Allah – bu imtihanla – doğruları da bilecek, yalancıları da bilecektir. “



ANKEBUT : 3.AY.



Yani bazen sevindirici şeylerle rahatlayacak ve mutlu olacak, bazen de üzücü şeylerle daralacak ve sıkılacaktır….. Ve neticede düşünecek ve diyecek ki : “ bu bir imtihandır, bu imtihanı sağ salim geçersem bir daha hiç üzülmeyeceğim, daralmayacağım ve sıkılmayacağım “



Musibetlere sabretmenin ise iki yönlü güzel karşılığı vardır.



Birincisi : Günahlarından temizlenmesine vesiledir...



İkincisi ise : Rabbinin hoşnutluğunu kazanmasıdır...



Bu konuyu isbat eden sünneti seniyyede hadisi şerifler bir hayli çoktur. Onlardan bir kaçı şunlardır :



{ …. Sa’d bin Ebi Vakkas r.a dan. O şöyle demiştir : Ben Resulullah s.a.v’e :

- Ya Rasulallah ! hangi insanların başına gelen bela ve musibetler daha şiddetli olur ? dedim. Resulullah s.a.v :

- Peygamberler. Sonra, sırasıyla Allah katında rütbece en üstün olanlar. Buyur-dular.– Ve devamla buyurdular ki – : Kul, dindarlığının keyfiyetine göre belaya uğrar. Eğer dininde kuvvetli ise,belası o derece şiddetli olur. Şayet imanında gevşeklik, zayıflık olursa,o derecede bir bela ve müsibete uğrar. Bela kuldan ayrılmaz. Nihayet kul, üzerinde hiçbir günah kalmayarak yeryüzünde dolaşmaya başlarsa, işte o zaman bela da onun peşini bırakır. }



İBNİ MACE : 10.C.4023.N - TİRMİZİ : 4.C.2509.N - DARİMİ : 6.C.2786.N - HAKİM : 1 / 40 – 41 - S.SAHİHA : 43 . N - AHMED : 1 / 172-174



{ …. Ebu Hureyre r.a dan.Dedi ki : Allah Resulü s.a.v şöyle buyurdu : Mü’min ve Mü’mine, üzerinde her hangi bir günah kalmaksızın Allah’a kavuşun-caya kadar gerek nefsinde, gerek çoluk çocuğunda ve gerekse malında bela kendisinden ayrılmaz. }

TİRMİZİ : 4.C.2510.N



Ey Müslüman ! bu konuda İslam tarihine şöyle bir bak…. Göreceksindir ki ; gerek Rasûlullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem ve gerekse onun ashabı - Allah kendilerinden razı olsun - bir çok musibet ve belalarla imtihan olmuşlar, fakat onlar bu musibet ve belaları atlatana kadar onları doğru ve kesin bir imanla karşılamış ve azimle mücadelelerini sürdürmüşlerdir... Ve tabi ki bunun sebebi de onların ;



“ De ki : Allah’ın bizim için yazdığından başkası asla bize isabet etmez. O bizim Mevlamızdır. Mü’minler ancak Allah’a tevekkül etsinler. “



TEVBE : 51.AY.

Ayetinde bildirilen kaza ve kadere dair yakini imanlarıdır.



3 - Sıkıntıyı hediyeye ve musibeti de sevaba dönüştürür ….



Sağlıklı bir Kader inancına sahip olan bir mü’min bela ve musibet anında sebat eder, bunu sevaba ve hediyeye dönüştürür.... Çünkü kendisine iman ettiği Rabbi şöyle buyurmaktadır :



“ Allah’ın izni olmadıkça hiçbir musibet gelip çatmaz. Kim Allah’a iman ederse onun kalbine hidayet verir. Allah her şeyi bilendir.”

TEĞABUN : 11.AY.



Bu Ayet hakkında Katade Rahmetullahi Aleyh şöyle demektedir :



“ Bir kişiye musibet isabet ederse o, onun Allah’tan olduğunu bilir, buna rıza gösterir ve teslim olur.”

İBNİ KESİR : 14.C.7930.S



Ayet’ten anlaşılması gereken şudur : Kul, kendisinin kusuru olmaksızın bir musibete uğradığında bunun Allah’ın kaderi olduğunu bilir, buna sabreder, ecrini Allah’tan umar ve Allah’ın kazasına teslim olursa, Allah onun kalbini hidayete erdirir ve ona dünyadan elde edemediğinin karşılığında kalbine hidayet, doğru ve yakini bir iman verir.



Bununla beraber Allah’ın emirlerini yapmama ve yasaklarını çiğneme gibi durumlarda inen musibet ve belalarda kul eğer Allah’ın kaza ve kaderine iman eder ve sabrederse, bu da yine onun için bir kazanç sayılacaktır.... Yani o musibet ve belalar günahlarına kefaret olacaktır.



{ …. Ebu Hureyre r.a dan.O şöyle dedi : “ Her kim bir kötülük işlerse onunla cezalanır “ “ NİSA : 122. “ Ayet’i celilesi nazil olunca,bu Ayet Müslü-manlara çok şiddetli geldi. Bunun üzerine Resulullah s.a.v şöyle buyurdular :

- Amellerinizde ifrad ve tefrid yapmayarak orta bir yol tutunuz ve daima doğru olanı kasdediniz. Müslümanın musibetlendiği her şeyde bir kefaret vardır.Hatta kişinin maruz kalacağı bir ayak tökezlemesinde ve kendisine batacak bir diken de bile. }

MÜSLİM : 8.C.2574.N - TİRMİZİ : 5.C.3228.N



{ …. Ebu Said el- Hudri r.a dan.Resulullah s.a.v buyurdular ki : Bir mü’min yorgunluk, hastalık, keder, hüzün ve eziyete uğradı mı mutlaka Allah’u Teala bunu onun günahlarına kefaret kılar. }

AHMED : 3 / 4.38.61. N.10624



{ …. Aişe r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Mü’min hastalandığı zaman, körüğün demirin pasını, pisini temizlediği gibi, hastalıkta onun günahlarını öyle temizler. }

CAMİU’S SAĞİR : 1.C.259.N



4 – Cesaret sağlar ve kula kulluktan kurtarır ….



Sağlılı bir kader inancına sahip olan kişinin kalbinde korkaklıktan eser kalmaz…Ümmetin kendisine bir zarar vermek için birleştiğini duysa bile, sadece Allah’ın yazdığı kadar zarar verebileceklerini, daha fazlasına asla güç yetiremeyeceklerine inanır…



Çünkü kendisini örnek ve önder edindiği Peygamberi şöyle buyurur :



“… İbni Abbas r.a’dan ; dedi ki : Bir gün Resulullah s.a.v’in arkasında idim. Bana :



- Ey Delikanlı ! bak sana birkaç kelime öğreteceğim iyi dinle ; Bilmiş ol ki bütün ümmet herhangi bir hususta sana fayda vermek için bir araya gelmiş olsalar, ancak Allah’ın senin için takdir ettiği hususta sana yararlı olabilirler. Aynı zaman da sana herhangi bir hususta zarar vermek için bir araya gelmiş olsalar, yine ancak Allah’ın senin aleyhinde takdir ettiği bir hususta sana zarar verebilirler. Artık kalemler kalkmış, sayfalar kurumuştur.”

TİRMİZİ : 4.2635.N



Ve yine sağlılı bir kader inancına sahip olan kişi, hiç kimsenin rızkını ve ecelini tamamlamadan ölmeyeceğine emin olur ve kula kul olmaktan da kurtulur.



“ … Ebi Umame r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Cibrili emin bana, rızkını tamamlamadan hiç kimse ölmeyecektir diye haber verdi. O halde Allah’tan korkun, rızık konusunda mutedil olun. Sakın rızık endişesi sizi, Allah’u Taala ya isyan etmeğe sevketmesin. Çünkü Allah katındaki hayır-lara, ancak Allah’a itaatle ulaşılır. “



TABERANİ KEBİR : 7694.N - M. ZEVAİD : 4.72.6293.N



“… Ebu Said el Hudri r.a.dan; Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Dikkat edin insanların korkusu, sizden birinizin söylemesi gereken bir söze veya sahip olduğu bir hakka mani olmasın. Çünkü hakkı söylemek veya önemli bir şeyi hatırlatmak ne kişinin rızkını uzaklaştırır ve ne de ecelini yaklaştırır. “

AHMED : 3 / 19 – İBNİ KESİR : 5.C.2386.S





5 – Cihad ruhu kazandırır ve ölüm korkusunu yener ….



Kader inancı sağlam olan bir kul, Allah yolundaki cihadında da ilerler ve ölümden korkmaz. Çünkü o ölümün kaçınılmaz olduğunu, ecel geldiğinde de bir an dahi olsa gecikmeyeceğini ve onu, hiçbir sığınağın ve gücün uzak-laştıramayacağını bilir.... Rabbimiz şöyle buyurur :



“ Nerede olursanız olun hatta muhkem kılınmış kalelerin içinde de olsanız ölüm sizi yine bulur….. “

NİSA : 78.AY.



“ …… De ki : Kendilerine ölüm yazılmış olanlar evlerinde olsalar bile yatacakları yere giderler - ve gene öldürülürlerdi - ….. “

ALİ İMRAN : 154.AY.



“ … Allah resûlü s.a.v şöyle buyuruyor : Ölümden kaçanın misali, yeryü-zünün kendisinden borcunu istediği tilkinin misali gibidir. Yeryüzü borcunu isteyince, tilki çıkıp kaçar, yorulup uykusuzluk iyice bastırınca yuvasına iner. Yeryüzü tekrar ona : “ Ey tilki alacağımı ver ” der. Tilki yine süratle ininden çıkar kaçar. Böyle koşmak ta devam eder de sonun da boynu kırılır ve ölür. “

Taberani Kebir.İbni Kesir.13.7448.s



6 – Allah’ın rızasını kazandırır …



Kaza ve kadere iman eden bir mü’min, bela ve musibet geldiğinde bunun, Allah’ın kendisini sevdiğini ve bununla kendisini temizlemek istediğini düşünür ve buna rıza gösterir….. Ve böyle bir kul, Allah resulü s.a.v’in şu ifadelerini asla aklından çıkarmaz :



{ …. Enes r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Mukafatın büyüklüğü, belanın büyüklüğüne bağlıdır. Allah bir kavmi severse onları imtihan eder ; rıza gösteren rıza bulur, kızgınlık gösteren de kızgınlık bulur. }



TİRMİZİ : 4.C.2507. N - İBNİ MACE : 10.C.4031.N



7 – Amele ve çalışmaya yönlendirir :



Kaza ve kadere iman eden bir mü’min mahluka itimat edip onlara sırtını yaslamaz, bilakis yalnızca Allah’a tevekkül eder. Allah’ın haklarını ihmal etmeksizin helal kazanç yollarına yönelir, üretimde bulunur. Bir zarara uğrar veya istemediği bir durumla karşılaşırsa da bu onu çalışıp gayret etmekten alıkoymaz ve ümitsizliğe düşmez…. Ve böyle bir kul :



“ Ahh keşke şöyle şöyle yapsaydım da bu başıma gelmeseydi “ , demez. Aksine o ; Bunu Allah takdir etti ve O dilediğini yaptı, der, O’nun fazlından ve kereminden istemeye devam eder.



“… Resulullah s.a.v şöyle buyurur : Ey insanlar ! Allah’tan korkunuz ve rızık talebinde mu’tedil olunuz. Çünkü rızkı geçikse bile tamamını elde etmedikçe hiçbir nefis ölmeyecektir. O halde rızık talebinde Allah’tan korkun ve istemekte mu’tedil olun. Helal olanı alınız, haram olanı bırakınız. “

İBNİ MACE : 6.C.2144.N – BEYHAKİ : 10404



“ … Resulullah s.a.v yine şöyle buyurur : Cibrili emin bana, rızkını tamam-lamadan hiçbir nefis ölmeyecektir diye haber verdi. O halde Allah’tan korkun ve rızık konusunda mu’tedil olun. Sakın rızık endişesi sizi Allah’u teala’ya isyan etmeye sevketmesin. Çünkü Allah katındaki hayırlara, ancak Allah’a itaatle ulaşılır. “



HEYSEMİ M.ZEVAİD : 4 / 72 – 6293.N – TABERANİ KEBİR : 7694.N – İBNİ HİBBAN





Allahu Teala’nın şu buyruğu kadere iman eden basiretli bir mü’min için ne de güzel bir kılavuzdur :



“ …….. Her kim Allah’a tevekkül ederse O kendisine yeter. Şüphesiz ki Allah emrini yerine getirir. Allah her şey için bir kader tayin etmiştir. “



TALAK : 3.AY.



((((((((((((((((( ....... )))))))))))))))))



Soru … 16 : Kader konusunda derine dalmanın ve munakaşa etmenin çirkinliğinden biraz bahseder misiniz ?



Cevap … 16 : “ Unutmayalım ki Kazâ ve Kader mes’elesinde en doğru bilgi kaynağı Kitap ve Sünnet’tir. En doğru hareket de bunlardan ilham alarak bilgi edinmektir. Bu iki kaynakla yetinmeyerek akıl ve mantık yoluyla bir takım kıyaslamalar yapmak sûreti ile ileri gitmek, insanı hayret ve dalâlete düşürür. Çünkü Kaza ve Kader bilgisi ilahi sırlardandır. Bilinmeyen hikmetlere binaen bu sırrı Allah insanlara bildirmemiş ve akıl yolu ile bunu çözme imkânını kullarına vermemiştir. Kaderin iç yüzünü ne bir peygamber ve ne de bir Melek bilebilmiştir… Dolayısıyla biz, Kitap ve Sünnet ile Kader mes’elesine çizilmiş olan sınırları tecavüz etmemek ve bu konuda teslimiyet göstermek mecburi-yetindeyiz …..”





Özellikle de zaman ve mekan kavramlarıyla yoğrulmuş olan insan aklı, bu kavramların söz konusu olmadığı bir ilim, irade ve kudreti kavrayabilme güç ve yeteneğinde değildir. Kader konusu çözmeye girişmek, insanın kapasitesini zorlaması ve imkansızı elde etmeye çalışması demektir ki, bu kişiyi sapıklığa ve helak olmaya sürükler.



Bütün bunları bilen Rasûlullah Sallallahu Aleyhi ve Selem, kader konusunda tartışan ashâbına çok kızmış, bu hususta tartışma ve derine dalmanın onlara fayda vermeyeceğini bildirerek, geçmiş kavimlerin helakine sebep olan bu tür tartışmalardan uzak durmalarını istemiştir.



“ … Ebû Hureyre r.a’dan. O şöyle demiştir : Kader konusunda birbirimizle münakaşa etmekte iken Rasûlullah s.a.v üzerimize çıkageldi o kadar kızdı ki yüzü kızardı yanaklarından sanki kan fışkıracaktı, sonra şöyle buyurdu : Size bu konuda münakaşa mı emredildi yoksa ben bu konular için mi? gönderildim. Sizden önceki toplumlar bu konuda münakaşa ettikleri için helak olup gittiler. Bu konuda münakaşa etmemenizi istiyorum bu konuda münakaşa etmemenizi istiyorum.”



TİRMİZİ : 4.C.2216.N – İBNİ MACE : 1.C.85.N – AHMED : 6668 - 6846



“ … Ebû Hureyre r.a’dan. Rasûlullah s.a.v şöyle buyurdu : Kader konusunda bilgisizce konuşmak, ümmetimin ahir zamanada şerlilerine bırakıldı. “



SUYUTİ CAMİU’S SAĞİR : 1.C.167.N



Allah resulü s.a.v’in ashabı kader konusunda çok dikkatli davranmışlar ve bu mevzuda fazla derine dalınmamasını çevresindeki insanlara anlatmışlardır.



Bir adam Mü’minlerin Emiri Ali r.a ya ısrarla kader hakkında soru sorduğunda ona şöyle cevap vermiştir :



“ Kader karanlık bir yoldur, ona girme çıkamazsın. O derin bir denizdir, sakın ona dalma boğulursun. O Allah’ın bir sırrıdır, kendini boşuna külfet altına sokma çünkü öğrenemezsin. “

TEYSİRU’L AZİZİ’L HAMİD : 686.S



Hulasa, Allahu Teâlâ kader konusunda bizlerin nelere nereye kadar ihtiyacı-mızın olduğunu bilerek, bunları bizlere bildirmiş ve ihtiyacımız olmayan kısmını ise açıklamamıştır…. Öyleyse şunu asla aklımızdan çıkarmamamız lazım : Hikmet ve rahmet sahibi Rabbimizin bu konuda bildirdikleri ile yetinmek, bildirmediklerini de araştırarak külfet altına girmemek en hayırlı ve en sağlıklı bir yoldur.